Arz kabuğunda bulunan cevher, endüstriyel ham madde kömür ve petrol gibi ekonomik değeri olan herhangi bir maddeyi yeryüzüne çıkarıp onu paraya dönüştürme işidir. Madenciliğin amacı, ekonomiye gerekli doğal ham maddeyi sağlamaktır.
Ekonomik önemi bulunan mineralleri rasyonel bir şekilde endüstriye sağlamak için geliştirilmiş uygulamalı bilim dalıdır.
Maden yataklarının aranması, projelendirilmesi işletilmesi ve çıkarılan madenin zenginleştirilmesi ile ilgili işlemleri içerir.
ÜLKEMİZDE MADENCİLİK FAALİYETLERİ:
Ülkemizin karmaşık jeolojik ve tektonik yapısı çok çeşitli maden yataklarının bulunmasına olanak sağlamıştır. Günümüzde dünyada yaklaşık 90 çeşit madenin üretimi yapılmaktayken ülkemizde 60 civarında maden türünde üretim yapılmaktadır. MTA verilerine göre, dünyada 132 ülke arasında toplam maden üretim değeri itibarıyla 28’inci sırada yer alan ülkemiz, maden çeşitliliği açısından ise 10’uncu sırada bulunmaktadır.
Başta endüstriyel ham maddeler olmak üzere, bazı metalik madenler, linyit ve jeotermal kaynaklar gibi enerji ham maddeleri açısından ülkemiz zengindir. Dünya endüstriyel ham madde rezervlerinin % 2,5’i; kömür rezervlerinin % 1’i; jeotermal potansiyelinin % 0,8’i ve metalik maden rezervlerinin % 0,4’ü ülkemizde bulunmaktadır. Ülkemizin zengin olduğu madenler arasında ise ilk sırayı dünya rezervlerinin % 72’sini oluşturan bor mineralleri almaktadır. Ancak, birkaç maden dışında dünya ölçeğindeki rezervlerimiz kısıtlıdır.
Dünyada üretimi ve ticareti yapılan 90 çeşit maden ve mineralden 13’ünün ekonomik ölçekteki varlığı ülkemizde henüz saptanamamıştır. Ülkemiz 50 çeşit madende kısmen yeterli kaynaklara sahipken, 27 maden ve mineralin günümüzde bilinen rezervleri ve kaliteleri, ekonomik madencilik için yetersizdir. Ülkemizin, maden kaynakları ve çeşitliliği bakımından kendi kendine kısmen yeterli olan ülkeler arasında yer aldığı söylenebilir.
Türkiye’de bulunan zengin mineral kaynaklar arasında; bor tuzları, barit, jips, lületaşı, mermer, diyatomit, perlit, manyezit, stronsiyum tuzları, sepiyolit, fluorit, kireçtaşı, pomza, sodyumsülfat, zeolit, profilit, kuvars-kuvarsit, linyit, feldspat, kayatuzu, olivin, doomit, siliskumu, altın, bentonit, trona, asbest, kalsit ve zımpara taşı önemli mineral kaynaklar arasında; kaolen, karbondioksit, krom, molibden, boksit, nefelin siyenit, civa, NTE, diatomit, Tras, antimuan, toryum, alünit, kum-çakıl, gümüş, turba, tuğla toprağı, volfram sayılabilir.
Türkiye’deki yetersiz mineral kaynakları arasında ise bakır, manganez, grafit, boya toprakları, kurşun, alüminyum, maden kömürü, zirkon, çinko, arsenik, talk, titan, demir, kükürt, mika, nikel, fosfat, kil mineralleri sayılabilmektedir.
Dünya piyasalarında gerçekleşen talebin büyüklüğü ve yurt içinde sağlanan üretimin hacmi, Türkiye’de madencilik sektörünün gerçekleştirdiği ihracatın üzerinde belirleyici olan temel bir etkendir. Küresel piyasalardaki gelişmeler özellikle metalik cevherlerin ihracı üzerinde etkili olmakta, dünya piyasalarındaki elverişli ekonomik gelişmeler de Türk madenciliğine önemli gelişim fırsatları sunmaktadır.
Türkiye’de Bir Madenin İşletmeye Açılabilmesi İçin Alınması Gereken İzinleri
Alınacak İzinler İzin Veren Makam
1 Maden Ruhsatı Maden İşleri Genel Müdürlüğü
2 Maden İşletme Ruhsatı
3 ÇED Olumlu Belgesi Orman ve Su Bakanlığı
4 Atık Depolama İzni
5 Ön Emisyon ve Emisyon İzinleri
6 Deşarj İzni
7 Arazi Kullanım İzni (Mera Tahsis Değişikliği) Tarım İl Müdürlüğü
8 Arazi Kullanım İzni Arazi Sahibinden
9 Orman İzni Orman ve Su Bakanlığı
10 Tesis İzni (Orman İzinleri, ÇED Raporu Orman ve Su Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, İl Özel İdaresi
11 Emisyon İzinleri, Geri Dönüşüm Raporu
12 Atık Yönetim Planı, GSM Ruhsatı)
13 İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Belediye veya İl Özel İdaresi
14 İşletme İzni Maden İşleri Genel Müdürlüğü
15 Kültür ve Turizm Bakanlığı Uygun Görüşü Kültür ve Turizm Bakanlığı
16 İş Yeri Bildirimi SGK, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Vergi Dairesi
17 İmar İzni Bayındırlık ve İskân Bakanlığı veya Belediye
18 İnşaat İzni Bayındırlık ve İskân Bakanlığı veya Belediye
19 Elektrik Ruhsatı TEDAŞ
20 Patlayıcı Madde Depo İnşaat İzni İçişleri Bakanlığı ve Bayındırlık ve İskân Bakanlığı
21 Patlayıcı Madde Satın Alma ve Kullanma Ruhsatı İçişleri Bakanlığı
22 Diğer İzinler Millî Savunma Bakanlığı, DSİ vb.
Kaynak: TBMM Araştırma Komisyonu Raporu, Mayıs 2010